Wat is Better Wetter

Better Wetter, dat is Frysk voor ‘beter water’. Een beter, gezonder en duurzamer watersysteem in het veenweidegebied in de regio Noordoost Fryslân. Dat is wat Better Wetter wil.
Maar het is meer. Ons klimaat verandert. Hoe moeten we daarmee omgaan? Hoe passen we onze manier van leven hierop aan? Met een duur woord wordt dat ‘klimaatadaptatie’ genoemd.
Hoe kunnen we duurzamer én milieuvriendelijker gaan leven? Ook hier is Better Wetter mee bezig. Dat noemen we een ‘circulaire economie’. Een economie waarin zoveel mogelijk producten en grondstoffen opnieuw worden gebruikt en waar zo weinig mogelijk wordt weggegooid.

Verschillende partijen 
Better Wetter is een breed gedragen programma waarin verschillende partijen samenwerken.
Deelnemers zijn: de gemeente Dantumadiel, Provincie Fryslân, Wetterskip Fryslân, ecologisch onderzoek- en adviesbureau Altenburg & WymengaAeres en Van Hall Larenstein, agrarische natuurvereniging Noardlike Fryske Wâlden, It Fryske Gea en de Friese Milieufederatie. Zij werken samen met lokale ondernemers in de regio en met de Kenniswerkplaats Noordoost Friesland.

Hoe het vroeger ging…
Vroeger was het in de winterperiode gewoon dat de lager gelegen gebieden in Nederland overstroomden. Ook in Friesland gebeurde dat. De overstromingen zorgden voor vruchtbare landbouwgrond. Inmiddels zijn die overstromingen al lang verleden tijd, dit dankzij een systeem van polders en gemalen dat is aangelegd. Door een intensieve bemaling wordt landbouwgrond zoveel mogelijk droog gehouden zodat er goed op kan worden gewerkt.

Door deze vorm van waterbeheer is de grond helaas niet meer goed in staat om overvloedige regen op te vangen. De afgelopen jaren werden daarom steeds grotere gemalen gebouwd om het land droog te kunnen houden. In Fryslân is op dit moment 98% van de weilanden die ooit onderliepen, voorzien van dijken of gemalen die het land droog houden.

Huidige belemmeringen
Door klimaatverandering valt er steeds meer regen. Omdat de grond niet meer in staat is om dit te verwerken ontstaat er steeds vaker wateroverlast. Ontwatering van landbouwgebieden de afgelopen jaren heeft ervoor gezorgd dat de grond is gedaald, waardoor het extra moeilijk wordt om ook in de toekomst droge voeten te houden. Daar komt ook nog eens bij dat er steeds minder ruimte is voor zogenaamde ‘hoogwaterzones’, waarin overvloedig regenwater kan worden opgevangen. n . Als gevolg van de sterke ontwatering van de veenweidegebieden is er bovendien sprake van sterke uitstoot van broeikasgassen en komen verschillende plant- en diersoorten in de verdrukking.

Een nieuwe manier van beheer
De genoemde problemen als klimaatverandering, bodemdaling en het verdwijnen van soorten vragen daarom een nieuwe manier van beheer. Het huidige systeem is niet duurzaam en is onvoldoende voorbereid op de toekomst. Better Wetter start met de ontwikkeling van nieuwe vormen van waterbeheer en landgebruik. Dit om de bodemdaling en de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan en overvloedig regenwater op te kunnen vangen. We doen dat in proefvelden in het Bûtenfjild bij Feanwâlden en andere proefvelden in Friesland, die een voorbeeld zijn van hoe veranderingen in de toekomst vorm kunnen krijgen. In de eerste fase van Better Wetter was hiermee gestart in de vorm van teeltbedden met natte gewassen in proefgebieden. In fase 2 zijn verschillende onderzoeken in de teeltbedden uitgevoerd en afgerond. De publicaties van deze onderzoeken staan onder het kopje ‘Publicaties’.

Flexibel Waterbeheer
Better Wetter gaat over aanpassing  van landgebruik en waterbeheer onder (zeer) natte omstandigheden.
Deze aanpassing betekent op termijn herinrichting van nieuwe gebieden met flexibel waterbeheer. Dit om schommelingen in de waterstand als gevolg van extreme weersomstandigheden op te kunnen vangen. Dat betekent niet dat allemaal gebieden onder water worden gezet. Integendeel, door het watersysteem van de Friese boezem goed te regelen wordt verzekerd dat ook op langere termijn de landbouw door kan gaan. Better Wetter zoekt in laaggelegen polders naar geschikte locaties, waar het water kan worden opgevangen voor kortere of langere tijd. Op deze plekken kan het landgebruik vervolgens worden afgestemd op wisselingen in de waterstand. Op deze manier is er sprake van interessante functie-combinaties. Het is de bedoeling deze polders opnieuw te verbinden met de Friese boezem. Om dit te bereiken zijn technische verbeteringen nodig, omdat deze poldergebieden een veel lager waterpeil hebben dan de boezem.

Mogelijkheden voor ondernemers
De mogelijkheden in gebieden met flexibel waterbeheer kunnen worden vergroot wanneer er voor lokale ondernemers mogelijkheden zijn. Binnen Better Wetter staat de ontwikkeling van regionale verdienmodellen centraal. Dit gebeurt bijvoorbeeld met de productie van lisdodde en veenmos uit poldergebieden in de regio. Door lokale ondernemers vanaf het begin van het project bij deze aanpak te betrekken, krijgt de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten brede steun.